Monthly Archives: Meurzh 2011

La société française en voie de dislocation

La société française est en voie de dislocation. C’est le sentiment que me donnent les derniers sondages annonçant Marine Le Pen en tête du premier tour de l’élection présidentielle 2012. Le phénomène est hallucinant, tout autant que l’élection de son père au 2ème tour de la même élection en 2002. Et pourtant on commence à s’habituer à cette présence incroyable de l’extrême-droite au sommet des sondages et des urnes. La grandeur de la France, et les autres foutaises du genre, en prennent un bon coup dans la gueule. Mais il n’y a que ça pour me réjouir, le contexte est trop désespérant par ailleurs. 

 

Fortuitement, ces sondages paraissaient au moment où je terminais la lecture de La Machine France, de Jean Ollivro (2007), et offraient une conclusion parfaite aux réflexions efficaces du géographe. Celui-ci brosse dans son essai le tableau d’une France fracturée, divisée, inégale, en complet décalage avec les beaux discours et les grands principes républicains. Le centralisme est pointé du doigt comme étant à l’origine du dysfonctionnement général de ce pays, qui, malgré un ingénierisme social forcené, se révèle incapable de résorber concrètement les fractures et les inégalités qui ne cessent de se renforcer dans la société française. Le lien social, lui, se délite complètement dans ce vaste hexagone, espace désormais indifférencié dans lequel la mobilité est survalorisée.

 

L’extrême-droite ne peut dès lors que prospérer dans cette communauté nationale apeurée, qui n’a de communauté que le nom, où la défiance s’installe partout entre classes, groupes, générations, voisins, individus…Le centralisme républicain continue de faire illusion. Ses adeptes restent nombreux et persuadés de leur supériorité idéologique. Mais leur dogme nous envoie droit dans le mur. Celui de l’extrême-droite pour commencer.


Patriotisme et patriotisme

C’est dans le bain de sang de la première guerre mondiale que la Nation française s’est définitivement forgée. Le sentiment national français, indéfectiblement lié à la haine du Boche, a alors pu profondément pénétrer les masses populaires, elles qui étaient restées jusqu’alors étrangères au patriotisme (guerrier) français, qu’il soit monarchique, républicain, impérial. Voici une petite réflexion très pertinente venant du Pays basque, à propos de cette idée de patriotisme, tant louée quand elle est au service du pouvoir, et tant honnie quand elle émane d’une communauté humaine minoritaire qui lutte contre son anéantissement. 

 

Avant d’aller plus loin dans notre analyse, arrêtons-nous aussi un peu sur la notion de “patriotisme”. Le patriotisme, chez un citoyen de nationalité française ou espagnole, est l’une des valeurs universelles qui cimente le plus sûrement, le plus légitimement, la société, et qui justifie la remise de décorations et autres distinctions, ainsi que des pratiques comme les funérailles nationales, les commémorations solennelles, etc… Le patriotisme, chez les Basques, à en croire les autorités judiciaires françaises et espagnoles, n’est pas autre chose qu’une perversion du sens moral qui fait d’eux de simples opposants à l’ordre établi, des ennemis de la liberté, en un mot des “terroristes” (alors que les tortionnaires qui sévissent dans les commissariats espagnols avec la bénédiction des pouvoirs publics sont, eux, de courageux bienfaiteurs de l’humanité).

Mikel Mouguiart, Ekaitza du 3 février 2011


Marh Al Lorh : ar paour-kaezh bigouter oc’h arruout ‘ba kêr Kemper

Sed aze tammoù choazet ganin diwar levr mil-vrudet Pêr-Jakez Helias (1975). Etre ar pajennoù 240 ha 248 a gaver anezhe, ‘ba eil lodenn embannadur Emgleo Breiz. Kontet ‘vez eno kammedoù kentañ ar bigouter bihan, daouzek vloaz anezhañ, o vont da skolaj Kemper. Deskiñ a raio diwar e goust penaos ‘vez dismegañset an dud diwar ar maez eveltañ, tud paour alies-mat, brezhoneg en o genoioù, er-maez a c’hiz penn-da-benn…

Neubeud goude bezañ arruet ‘ba ‘r Kemper ‘h a ar c’hrennard da welet un arvest dindan deltenn war ur blasenn. Goût a oar dija emañ en ur vro estren :

N’ouzon ket perag, soñjal a ra din dioustu ema aze ar bureo maltouterez ma rankan en em ginnig ennañ evid tremen euz Breiz da Vro-Hall.

Pep lec’h en-dro dezhañ e klev yezh kêr, ar galleg, ha pell eo da vezañ kustum diouti :

Ar galleg a zon iskisoh en on diskouarn eged diwezatoh eun negro-spiritual.

Ret-mat vo dezhañ en em abituiñ diouti, divennet ma ‘h eo kaozeal e yezh-vamm ‘ba ‘r skolaj. Kerse vo gantañ peogwir ‘no ket ‘met an nozvezhioù evit adstagañ d’e yezh-vamm, e-hunan, o soñjal ‘ba kanerezed dibar evel ar Voedenn. Ar re-seoù war vont da vezañ ramplaset gant ar c’hozh sonioù deus ar c’hiz o tont deus Pariz :

D’an abardaez-se ez on bahet e lise Kemper evid seiz vloaz, kondaonet da gomz ha da glevet galleg bemdez-doue nemed em huñvreoù-noz, pa gan din e brezhoneg skeudenn ar voedenn goz. Ha kredit ahanon, se n’eo ket memez tra ha “Mont’ là d’sus, tu verras Montmartre”. Evid stolia ar Voedenn, ne vo ket a-walh gand seiz vloaz. Seul nebeutoh c’hoaz ma kanodeomp beb bloaz, e miz gouere ha miz eost, en uzin Yann Hena, he rollad penn-da-benn heb ankounac’haad eur houblad ha marteze en eur lakaad ouspenn. Mann evid mann. E-pad m’emei o kana, ni a zibenn eviti ar piz-ariko.

Ingal eo d’ar grennarded all, ar reoù deus kêr. Ar goaperezh ‘deu buan gante, ken maget eo o lorc’h dezhe hag o dispriz deus an dud diwar ar maez. Ha start eo en em divenn hep mont dezhe ‘vat :

Penaoz ober evid chom heb skei p’emaoh lakeet da blouked gand ar skolidi-diavêz vrein war zigarez emaint o chom en eur ranndi a-lorh war ar haeou pe eur zanaill en-dro da Blasenn ar Roñsed Lard, pa reont goap ouzoh abalamour ho-peus lavaret : “fermer la porte qu’il faut faire”, padal int a goak : “yaka feamer la poate”. Hag ar barrad kastizoù a gouez warnoh eur wech muioh. Peizanted oh, paotred kriz, paotred ouez, Bonedou Ruz.

Gwallgaset ‘vez ar bigouter, evel tout ar reoù all o tont deus ar maezioù, dam d’ar galleg drailhet gantañ. Lakeet eo da baour-kaezh den, diwezhat un tamm. A-benn neuze ‘deu fonnus an taolioù, n’eus ket ‘met gante e c’hall respont d’an dismegañs :

E gwir, ma ‘z om douget da feulzi eo kalz abalamour n’en em reom ket mad gand ar galleg. Skolidi kêr, int, a gomz galleg fall, moarvad, (ha dizale e vezim ar re wella war an danvez-se), med dond a ra ganto êz-tre. Komz a reont dibill, ar farserez kêr zo ganto a ra deomp genaouegi, ober a reont gand eul luhaj a zank droug ennomp abalamour ni n’entravons que dalle. Evid deomp beza par-ha-par ganto e tlefem kaoud tro d’ober gand or yez-vamm ha neuze ar “reoriou striz-se” a bakfe o fegement. Arabad soñjal. Kastizet om evid beza komzet brezoneg. Eun tammig muioh hag e vefe roet deomp ar vuoh.

Estroc’h evit ar brezhoneg ‘vez dismegañset. Tout buhez an dud diwar ar maez ‘vez graet goap diouti gant mibien bourc’hizien Kemper. An touflez zo ledan-mat etre tud kêr, a soñj dezhe bezañ deus ar c’hiz, ‘vel ‘vez gleet, ha paour-kaezh tud ar c’hampagn, mezhekaet ha paour ma ‘h int :

Hag ouspenn, ankouaad a reer ez eus ouzom paotred treuzkaset, enbroadet en despet deom war eun dachenn sevenadurez n’eo ket on hini. N’eo ket a-walh deom trei c’hoaz , kousto pe gousto, euz or yez war deod da halleg al leoriou, med on doare-beva penn-da-benn, on emzalh pemdezieg euz an dihun beteg ar housked a zo mad da hegasi ar re all ha d’o lakaad da hoarzin. Or zevenadurez a-ziwar ar mêz a dremen evito da galpart, ha ni a zo sabatuet dirag o neuzioù bourhizien. Deski a ran, eur wech evid mad, e kred an disterra kêriad beza dreist an ijineka kouër. Eun diemgleo ha ne vo fin ebed dezañ a-raog pell. Lakit ouspenn ez om e-touez ar re baourra.

Lâret brav eo gant Pêr-Jakez Helias an dispriz spontus, digredabl, zo bet deus bobl munud ar maezioù. Ar pezh ‘neus bevet-eñ zo bet añduret gant milionoù a dud eveltañ dre Vro-C’hall, ha gwasoc’h c’hoazh evit ar reoù tamm bihan re dishañval deus an norm parizian. Pegen start ha kalet ar pezh zo bet gouzañvet gant pobloù evel hom hini ! Ar c’houlaouenn oa ‘ba ‘n Pariz, an deñvalijenn en-dro dezhi… Ha ‘ba pep kêr vras ha krenn zo bet heuliet giz Pariz, ar vourc’hizien ‘deus dismegañset tud ar c’hampagn… Hag-eñ oa fraternite en un tu bennak ? Hag-eñ zo fraternite en un tu bennak ?